OCD: Όπως το Δαχτυλικό Αποτύπωμα – Μοναδικό για τον Καθέναν

Γράφει η Γκόλφω Λιαμάκη

Όταν μιλάμε για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ ή OCD), είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι δεν εμφανίζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους ανθρώπους. Αντίθετα, η εικόνα που παρουσιάζει διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο, τόσο σε περιεχόμενο όσο και σε ένταση. Αυτή η ποικιλομορφία κάνει πολλούς ανθρώπους με ΙΨΔ να νιώθουν ότι “δεν ταιριάζουν” σε ό,τι γνωρίζουν ή έχουν διαβάσει για τη διαταραχή.

Η ΙΨΔ δεν έχει μόνο μία μορφή – έχει όσες και οι άνθρωποι που την εμφανίζουν. Και η εμπειρία του καθενός είναι μοναδική, όπως ένα δαχτυλικό αποτύπωμα.

Μαρία, 28 ετών – ΙΨΔ με εστίαση στην ηθική

«Για χρόνια πίστευα ότι είμαι επικίνδυνη. Όχι γιατί έκανα κάτι, αλλά γιατί μπορούσα να σκεφτώ κάτι “λάθος”. Αν μου ερχόταν η σκέψη να βρίσω ή να κατηγορήσω κάποιον στο μυαλό μου, ένιωθα ντροπή και ενοχή. Δεν τολμούσα να μιλήσω σε κανέναν – γιατί αν τους έλεγα τις σκέψεις μου, τι θα νόμιζαν για μένα;»

Σταύρος, 41 ετών – ΙΨΔ επικεντρωμένη στον φόβο πρόκλησης βλάβης

«Δεν έπαιρνα αποφάσεις. Για τίποτα. Έβγαινα από το σπίτι και ξαναγύριζα πέντε φορές για να δω αν είναι κλειστός ο θερμοσίφωνας. Στο σούπερ μάρκετ, μπορούσα να μείνω μισή ώρα μπροστά σε ένα ράφι με γιαούρτια. Όλοι έβλεπαν κάποιον που “αγχώνεται λίγο παραπάνω”. Κανείς δεν έβλεπε το βασανιστήριο της ανάγκης μου να είμαι βέβαιος ότι κάνω το “σωστό”.»

Ντίνα, 35 ετών – ΙΨΔ επικεντρωμένη στις σωματικές λειτουργίες

«Ξυπνούσα και το πρώτο πράγμα που “άκουγα” ήταν η αναπνοή μου. Ή ο παλμός μου. Κι έπειτα δεν μπορούσα να τα αγνοήσω. Όλη μου η προσοχή ήταν κολλημένη εκεί. Οι γιατροί δεν έβρισκαν τίποτα. Κι εγώ νόμιζα πως τρελαίνομαι.»

Λένα, 22 ετών – ΙΨΔ εστιασμένη στις σχέσεις

«Τον αγαπάω αρκετά; Μήπως δεν είναι ο “κατάλληλος”; Μήπως, επειδή μου φάνηκε ελκυστικός ένας άγνωστος, σημαίνει ότι η σχέση μου δεν έχει νόημα; Είχα φτάσει να αποφεύγω να βγω έξω. Όλα ήταν δοκιμασίες. Κι εγώ τις αποτύγχανα όλες.»

Τι συμβαίνει πραγματικά;

Η ΙΨΔ είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ανεπιθύμητες, επαναλαμβανόμενες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις (ιδεοληψίες) και από καταναγκαστικές πράξεις, φανερές ή νοητικές, που έχουν στόχο τη μείωση του άγχους που προκαλούν οι σκέψεις. Η ανακούφιση που προσφέρουν αυτές οι πράξεις είναι προσωρινή, ενώ μακροπρόθεσμα ενισχύουν τον φαύλο κύκλο της διαταραχής.

Η ΙΨΔ μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές μορφές. Ένα από τα πιο δύσκολα στοιχεία της ΙΨΔ είναι ότι συχνά ενσωματώνεται τόσο πολύ στον τρόπο που σκέφτεται το άτομο, που είναι δύσκολο να τη διακρίνουμε από τον εαυτό μας. Οι σκέψεις που προκαλούν άγχος μοιάζουν “δικές μας”. Οι αμφιβολίες χτίζονται πάνω σε προσωπικές αξίες και ευαισθησίες. Δεν είναι εύκολο να πει κανείς “αυτό είναι η διαταραχή και αυτό είμαι εγώ”.

Ακριβώς γι’ αυτό η ΙΨΔ μοιάζει με δαχτυλικό αποτύπωμα: είναι διαφορετική για κάθε άτομο και συνδέεται στενά με τον εσωτερικό του κόσμο. Αυτή η μοναδικότητα κάνει συχνά τους ανθρώπους να δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν ότι όσα βιώνουν ανήκουν σε μια ψυχική διαταραχή που μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Η αναζήτηση μαρτυριών: γνώση ή καθησυχασμός;

Πολλοί άνθρωποι με ΙΨΔ περνούν ώρες διαβάζοντας μαρτυρίες στο διαδίκτυο. Ψάχνουν να βρουν κάποιον που περιγράφει ακριβώς αυτό που βιώνουν, όχι από ενδιαφέρον ή ανάγκη κατανόησης, αλλά για να καθησυχαστούν. Θέλουν να βρουν “απόδειξη” ότι αυτό που βιώνουν είναι όντως ΙΨΔ – και όχι κάτι χειρότερο ή επικίνδυνο.

Αυτό είναι κατανοητό. Όμως αυτή η αναζήτηση βεβαιότητας μπορεί να λειτουργεί ως καταναγκασμός και η προσωρινή ανακούφιση δίνει τη θέση της στην επόμενη αμφιβολία. Και ο κύκλος συνεχίζεται.

Η ενημέρωση είναι σημαντική. Οι μαρτυρίες είναι απαραίτητες. Αλλά ο στόχος δεν είναι να πειστεί κανείς ότι έχει ΙΨΔ – ο στόχος είναι να λάβει βοήθεια όταν υποφέρει, ακόμη κι αν η εικόνα του δεν “ταιριάζει” απόλυτα με όσα έχει διαβάσει.

Η διάγνωση πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η θεραπεία είναι εφικτή και περιλαμβάνει τη σταδιακή αποδοχή της αβεβαιότητας και τη μείωση των καταναγκασμών διαβεβαίωσης.

Αν η δική σου εμπειρία δεν μοιάζει με καμία άλλη, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι ΙΨΔ.
Σημαίνει ότι είναι η δική σου μορφή ΙΨΔ, το δικό σου δαχτυλικό αποτύπωμα!